Amerikan Doları Nedir? Tarihçesi

Amerikan Doları, günümüzün en güçlü para birimi olarak değerlendirilmektedir. Aynı şekilde finans piyasalarının da vazgeçilmez bir yatırım aracıdır. Amerika, dünyanın en büyük ekonomisine sahip ve doğal olarak dolarda ticari işlemlerde en büyük yere sahip para birimi haline gelmiştir. Günümüzde 20’den fazla dolar çeşidinin olduğu bilinir. Bunlar Amerikan doları, Kanada doları ve Avustralya doları para birimi olarak kabul edilmektedir. Dolar karşısında işlem gören para birimleri genel olarak seyirlerini dolara karşı belirler ve altın Birgül petrol gibi birçok emtia Amerikan doları üzerinden işlem görmektedir.

Doların Ortaya Çıkışı

Doların ilk ortaya çıkması 1500’lü yıllara kadar uzanmaktadır ve kökenleri bugün Çek Cumhuriyeti’ne giden bir imparatorluğa dayanır. Aynı tarihlerde Avrupa’da ise gümüş patlaması olduğu bilinmektedir. Almanya civarında keşfedilen gümüş Almanya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti para birimlerini altın sikkeden gümüş sikkeye çevrilmesini sağlamıştır. St. Joachimstal kasabasında kullanılmaya başlanan gümüş sikkeleri Joachimsthaler’ın kısaltılması olan “thaler” ismi verilmiştir. Gümüş sikkelere bu adının verilmesinin ardından daha da popülerlik kazanmış ve her ülke kendi dilinde telaffuz etmeye başlamıştır. Hollandalılar “daaler”, Slovenler “tolar”, Eritreliler “palero”, İngilizler ise “dollar” adını vermiştir.

Bu dönemde İspanya’nın elinde bulunan güç diğer konu kolonilerin dikkatini çekmeye başlamıştır. Kuzey Amerika Amerika’daki İngiliz koloniler,  İspanyollar ile işbirliği yapmaya başladılar ve kendi para birimleri ile İspanyol para birimi üzerinden ticaret yapmakta doğal olarak zorluk yaşanmaya başladı. 1776 yılında gelindiğinde İngiliz koloniler bağımsızlıklarını ilan etti ve kendi para birimlerini kullanmak istediler. Kullanacakları para birimi ise ya İngiliz para birimi olan sterlin olacaktı ya da birçok vatandaşın kullanmaya başladığı dolar olacaktı. Bu koloniler tercihlerini dolardan yalan kullanmaya karar verip Amerikan doları adı altında yeni bir para birimi ortaya çıkarmıştır. Böylece 1792 yılına gelindiğinde yapılan Coinage Anlaşması ile dolar kullanımı resmi bir hale gelmiştir.

Genç çiftçi projesi nedir, nasıl başvurulur? Yazısını inceleyebilirsiniz.

İlk Doların Basımı

Doların ilk olarak basılması Amerika Kıtası’nda, 1600’lü yılların içerisinde İngiliz Kore’nin askeri masrafların karşılanması amacı ile olduğu bilinmektedir. İlk banknotun ise 1690 yılında Massachusetts Körfezi kolonisinde basılı kullanıldığı da bilinir. 1739 yılında Benjamin Franklin’in Philadelphia’da bulunan matbaasında doğa manzaralı dolarlar basılmıştır. Bu dönemde sahte para basımının önüne geçebilmek için paralarda özel bir kabartma kullanılmıştır. Basılan paralardaki kullanılan kabartma sistemi 1764 yılına kadar etkinliğini göstermiştir. 1775 yılında Kıta Kongresi, Amerikan Özgürlük Savaşı’nı finanse etmek için kağıt para basmaya başlamıştır ve bu paralar tırtıklı İspanyol dolarına benzetilmiştir. Bir süre sonra basılan bu para birimleri yeterli karşılığı olmaması ve kolay taklit edilebilmesi gibi sebeplerden dolayı değerini kaybetmiştir.

Asıl Doların Basılması

Amerikan dolarının basımı geniş bir tarihçede meydana gelmektedir. İlk ulusal banka olan The Bank of North America 1781 yılında ABD Kongresi tarafından hükümetin mali operasyonlarının desteklenmesi için kurulmuştur. 1785 yılında geçildiğinde ise ABD Kongresi, doları ABD resmi para birimi olarak kabul eder. The Bank of United State ise 1791 yılında ilk Merkez Bankası olarak kurulur ve Merkez Bankası’nın 20 yıllık bir süre için ABD hazinesinin mali temsilcisi haline gelir.

Federal hükümet dolaşıma çıkan ilk kağıt parayı 1861 yılında basar nokta çıkan iç savaşı finanse etmekte zorluk yaşayan kongre, ABD hazinesine faiz getirisi olmayan vadesiz banknot ihraç etme yetkisini verir. Üretilen bu banknotlar yeşil renklidir ve adları da yeşil olur. 1861 yılından bugüne kadar basılan tüm ABD banknotları da geçerli sayılmıştır ve üzerinde yazan değerleri karşılığında kabul edilir.

Amerikan doların üzerinde yazmakta olan “in god we trust” ifadesi 1955 yılında çıkarılan kanun ile tüm banknotlara basılır. 1996 yılında ise sahte para üretiminin durdurulması için Amerikan banknotlarının tasarımında 67 yıl sonra ilk defa önemli bir değişiklik yapılır. Bu dönemde basılan ilk yeni banknot 100 dolarlık banknottur. 1997 yılında 50 dolar; 1998 yılında 20 dolar; 2000 yılında 10 dolar ve 5 dolar banknotlar bu sisteme göre basılmıştır.

Bretton Woods Sistemi’nde Doların Önemi

Bretton Woods Sistemi Amerikan dolarının anıldığı bir başka para birimidir. 1944 yılının Temmuz ayında II. Dünya Savaşı esnasında ABD’nin küçük bir Kasabası olan Bretton Woods’da Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı düzenlemiştir. Bretton Woods Sistemi de bu şekilde ortaya çıkmıştır. Bretton Woods Sistemi dünyanın önde gelen devletleri arasındaki ticari ve Finansal işlemlerde uyulması gereken kuralları içerir. Parasını ticarette Amerikan dolarına çevirmeyi kabul eden ülkeler dolar-altın dönüştürebilirliğini içeren bu sisteme dahil olmuştur. Sisteme göre 1 ons altın 35 dolar ya da 1 dolar 0.88867 gram altın olarak belirlenmiştir. Bretton Woods Anlaşması çok özel ve düzeltilmesi olanaksız dengesizlikler de herhangi bir ülkeye, parasını Dolar karşısındaki değerini değiştirme olanağı verir.

Banknot Çeşitleri Nelerdir?

Amerikan banknot türleri şu şekilde sıralanabilir:

• 1 Dollar: Üzerinde Washington bulunur ve piyasada en çok gezen banknottur.
• 2 Dollars: Piyasada bulunması çok zordur. Üzerinde Jefferson resmi vardır.
• 5 Dollars: Üzerinde en ünlü eski başkan Lincoln bulunur.
• 10 Dollars: Üzerinde Hamilton bulunur ve diğer paralara göre daha sarımsıdır.
• 20 Dollars: Üstüne Jackson vardır.
• 50 Dollars: İkinci en büyük banknot parasıdır ve üzerinde Grant bulunur.
• 100 Dollars: ABD’nin en büyük banknot para birimidir. Üzerinde Benjamin Franklin bulunur.

En yüksek mevduat faizi veren bankalar 2021 Yazısına da göz atabilirsiniz.

Bozuk Para Çeşitleri

Bozuk para türleri aşağıdaki gibidir:

• 1 Cent – Penny: hem boyut en miktar olarak en küçük para birimidir. 100 Cents 1 Dollar eder. Bakır renklidir.
• 5 Cents – Nickel: Gümüş renklidir. 20 tanesi 1 Dollar eder.
• 10 Cents: 1 Cent ile aynı boyda ve gümüş renklidir. 10 tanesi 1 Dollar eder.
• Querter Dollar – 25 Cent: Özel bir paradır. Gümüş renklidir. 4 tanesi 1 Dollar eder.
• Half Dollar – 50 Cent: Pek rastlanmayan bir paradır. Gümüş renklidir ve 2 tanesi 1 Amerikan Doları yapar.