Rupi, bir para birimi olup Hindistan para birimi olarak bilinmektedir. Rupinin geçmişten bu yana kadar olan gelişimi eski Hint kıtasına kadar uzanmaktadır. O zamanlardan bu zamana kadar belirli değişimlerle aktarılan rupi ana özelliğini her daim korumaktadır. Genel olarak rupinin tarihçesine bakacak olursak şu şekilde anlatılabilir:
Eski bir dil bilimci olan Panini tarafından yazılı metinlerde özellikle de madeni paralardan bahsedilenden metinlerde Rüpya terimi geçmektedir. Hint yarımadasında sıkça kullanılan bu terim zaman madeni paralara atıfta bulunmak için kullanılmaktadır ve zamanla madeni paralara rupi denilmeye başlanmıştır.
Sözlük anlamı olarak Rupi kelimesi Sanskritçe karşılığı “işlenmiş gümüş” anlamına gelen Rüpya kelimesinin kökeninden türetilmiştir. Zamanla daha özel bir anlamı olan “damgalı ve etiketlenmiş” anlamında biçimsel bir anlam taşıyan madeni para anlamını almıştır.
MÖ 340- 290 tarihleri arasında ilk Maurya imparatoru Chandragupta Maurya gümüş sikkelerden rüpyarüpa olarak, altın sikkelerden suvarnarüpa, bakır sikkelerden tamrarüpa ve kurşun sikkelerden de sisarüpa olarak bahsetmektedir. Farklı materyallerden işlenmiş olan medeni paralar biçim ve şekil anlamındaki Rüpa ismi ile anılmaktaydı. Uzunca bir dönem boyunca sabit bir para birimi olmayan Hindistan hükümeti 1540- 1545 yılları arasında Shah Suri yönetimi zamanında yeni bir sivil aynı zamanda askeri idare kurarak o dönemler Rupiya olarak adlandırılan 178 gümüş madeni para ağırlığında bir madeni para çıkarmıştır. İleriki dönemlerde Babür Hükümdarı Hindu tanrıları onurlandırmak adına madeni para Rupi bastırmıştır. Hindu tanrıları onurlandırmak adına basılan madeni paralar Babür dönemini gümüş para dönemi olarak anılmasına neden olmuştur.
Uzun yıllar boyunca güçlü ekonomiler tarafından değeri düşürülen Hindistan rupisi 19. yy ’da büyük bir çoğunluğu gümüş para birimi olan Hindistan para birimi normal standartlarının üstünde para değerine kavuştu fakat İngiliz yönetimi dönemi ve bağımsızlığına kavuştuğu il on yılında kullanılan para birimi olan Rupi değeri zaman içerisinde kademeli olarak düşürülmüştür. 20. yy’ın başında ve ortalarında Hint rupisi İngilizler tarafından kontrol edilmiş ve resmi para birimi olarak geçmeye başlamıştır. Aynı zamanda sadece Hindistan sınırları içerisinde değil Doğu Afrika, Güney Arabistan ve Basra Körfezi taraflarında da Rupi para birimi kullanılmaktadır.
Rupi para biri Hindistan haricinde birçok ülke tarafından da kullanılmaktadır. Sadece Hindistan’a özgü bir para birimi olmayan Rupi para birimini kullanan ülkeler aşağıda verildiği gibidir:
Yukarıda verilen para birimini kullanan ülkelerin para birimleri her biri farklıdır, birbirlerine benzemezler. Köken olarak rupi para birimini esas alan bu ülkelerin para birimleri kendi içlerinde değişiklik gösterir.
Borsa nedir, nasıl oynanır? Yazısını inceleyebilirsiniz.
Rupi para birimi kendi içerisinde dokuz farklı alt para birimine ayrılmaktadır. Bunlar 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100, 500, 1000’lik olarak ayrılarak alt grupları oluşturmaktadır.
Hindistan rupisi simgesinin tarihçesi çok eski zamanlara değil de daha günümüze dayanmaktadır. 5 Mart 2009 tarihinde Hindistan hükümeti Hindistan rupisi için Hindistan değerlerini yansıtan bir simge oluşturmaya karar vermiştir. Bunun içinde bir yarışma düzenleyeceğini duyurmuştur. Rupi için önerilen simge için belirlenen tek şart Hint ahlak ve kültürünü yansıtması olarak belirtilmiştir. Düzenlenen bu yarışma kapsamında yaklaşık olarak 3 bin 331 simge yarışmaya katıldı. 3 bin 331 simge arasından 5 tanesi seçildi. Seçilen bu 5 simge Nondita Correa-Mehrotra, Hitesh Padmashali, Shibin KK, Shahrukh J Irani ve D Udaya Kumar tarafından tasarlanan simgelerdir. Hindistan Bakanlar Kurulu tarafında seçilen bu simgeler arasından 15 Temmuz 2010 tarihinde bir araya gelen bakanlar kurulu D Udaya Kumar tarafından tasarlanan ve önerilen simge seçilerek paraların üzerine bastırılmıştır.
Rupi simgesi tasarımı D Udaya Kaya tarafından yapılmıştır. D Udaya Kaya Bombay Hindistan Teknoloji Enstitüsü Görsel İletişim ve Mimarlık bölümlerini okumuştur. Okuduğu bölümü tarafından edindiği donanımlar ile Hindistan para birimini Hint kültür ve ahlakına uygun olarak tasarlayarak para birimini simgesine kavuşturmuştur. Simgede Devanagari alfabesinde yer alan “ra” harfini esas alarak Latin alfabesindeki “R” harfi ile birleştirerek kombine etmiştir. Sade kombine etmekle kalmayıp Devanagari alfabesinde yer alan “ra” harfinin tepesinde bulunan çift çizgi ile Hindistan bayrağına ima yaparak Hint parası olduğunu vurgulamaya çalışmıştır. D Udaya Kaya tasarımın arkasında yatan felsefeyi ve düşünceyi yapmış olduğu sunum ile de çarpıcı bir şekilde açıklamış ve tasarımın kabul görmesine etki sağlamıştır.
Hindistan’da yaygın olarak kullanılan Hint rupisi banknot ve madeni paraları aşağıda verildiği gibidir:
Yukarıda verilen rupi ve paisalar ülke genelinde en çok kullanılan para birimleri olarak belirlenmiştir. Bu duruma göre Hindistan hükümeti 8 Kasım 2016’da vermiş olduğu ani bir karar ile bir günde 500 ve 1000 rupilik banknotları kaldırmıştır. 500 ve 1000’lik banknotların kaldırılmasının ardından 10 Kasım 2016 tarihinde de 2000 rupi banknotları kaldırarak güvenlik önemleri alındığı ifade edilmiştir. Kara para aklama, sahte banknot basma ve veri kaçırma gibi durumlara karşı alınan önlemler sonrasında yeni tasarımları ile 500 ve 2000’lik banknotları piyasaya sürüleceğini belirtilmiştir.
Emtia nedir, çeşitleri nelerdir? Yazısına da göz atabilirsiniz.
Anasayfa
Canlı Borsa
Borsa
Döviz Kurları
Altın
Hisse Senetleri
Endeksler
Kripto Paralar
Döviz Hesaplama
Döviz Çevirici
Kredi Arama
Ali Bilgili
